Najświeższe dane dotyczące podlaskiego rynku pracy

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy województwa podlaskiego na koniec marca 2024 r. wyniosła 31361 osób i była o 997 osób, tj. o 3,1% mniejsza niż w poprzednim miesiącu. W porównaniu do marca 2023 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych spadła o 743 osoby, czyli o 2,3%.

Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych na koniec marca 2024 r. w podziale na poszczególne subregiony przedstawia się następująco:

• subregion białostocki (powiat białostocki – 3904 os., sokólski – 2422 os., M. Białystok – 7155 os.) – 13481 os.,
• subregion łomżyński (powiat bielski – 905 os., hajnowski – 1223 os., kolneński – 1894 os., łomżyński - 955 os., siemiatycki – 964 os., wysokomazowiecki – 1524 os., zambrowski – 986 os., M. Łomża – 1533 os.) - 9984 os.,
• subregion suwalski (powiat augustowski – 2039 os., grajewski – 1716 os., moniecki – 930 os., sejneński – 872 os., suwalski – 637 os., M. Suwałki – 1702 os.) – 7896 os.,

Stopa bezrobocia rejestrowanego w województwie podlaskim (według danych z końca marca 2024 r.) ukształtowała się na poziomie 7,1%. W porównaniu do sytuacji sprzed miesiąca zmniejszyła się o 0,2 p.p., a stosunku do końca marca 2023 r. zmniejszyła się o 0,1 p.p.

Stopa bezrobocia w lutym 2024 r.:

woj. podlaskie – 7,3%

Polska – 5,4%

Jak wynika z kolejnej edycji badania Barometr zawodów 2024, na podlaskim rynku pracy dominują zawody o zrównoważonym popycie i podaży pracy, jednakże w przypadku 12 grup zawodowych branż: medyczno-opiekuńczej, edukacyjnej, ochrony i bezpieczeństwa, budowlanej, elektro-energetycznej, produkcyjno-przetwórczej oraz TSL (transport-spedycja-logistyka) pracodawcy będą mieli problem z rekrutacją pracowników.

Dodajmy, że „Barometr zawodów” to jednoroczna prognoza zapotrzebowania na zawody. Barometr zawodów jest badaniem jakościowym. Powstaje osobno dla każdego powiatu w Polsce. Opiera się na opinii ekspertów, którzy na przełomie III i IV kwartału spotykają się i wspólnie analizują sytuację w poszczególnych zawodach.

W 2024 roku prognozowany jest deficyt wykwalifikowanych pracowników wśród: elektryków, elektromechaników i elektromonterów, kierowców autobusów, kierowców samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych, lekarzy, monterów instalacji budowlanych, nauczycieli praktycznej nauki zawodu, nauczycieli przedmiotów zawodowych, operatorów i mechaników sprzętu do robót ziemnych, pielęgniarek i położnych, pracowników służb mundurowych, psychologów, psychoterapeutów, a także spawaczy.

Wśród często wskazywanych przez ekspertów przyczyn występowania zawodów deficytowych należy wskazać następujące zjawiska i problemy:

• brak wystarczającej liczby kandydatów do pracy, m.in. z powodu:

• zmian demograficznych i niskiej zastępowalności pokoleniowej w niektórych zawodach i w branżach: medyczno-opiekuńczej (lekarze, pielęgniarki i położne), edukacyjnej (nauczyciele praktycznej nauki zawodu, nauczyciele przedmiotów zawodowych), budowlanej (liczne zawody, m.in. betoniarze i zbrojarze, murarze i tynkarze, dekarze i blacharze budowlani, monterzy instalacji budowlanych), TSL (kierowcy autobusów) i produkcyjno-przetwórczej (operatorzy obrabiarek skrawających);
• braku kształcenia w zawodzie (np. kierowcy autobusów, operatorzy obrabiarek skrawających) lub braku zainteresowania młodzieży nauką w zawodach rzemieślniczych;
• rozwoju danej branży i planowanych inwestycji infrastrukturalnych generujących zapotrzebowanie na pracowników (w branży budowlanej, medyczno-opiekuńczej, TSL, informatycznej, produkcyjno-przetwórczej, w szczególności w zakresie gospodarki odpadami);
• powstawania nowych oraz rozbudowy istniejących jednostek wojskowych, więziennictwa i przeprowadzania naborów do służb mundurowych;
• rozwoju nowych technologii i procesów produkcyjnych w branży informatycznej, elektro-energetycznej i mechaniczno-motoryzacyjnej oraz związanego z nim wzrostu zapotrzebowania na specjalistyczne usługi;
• zmian legislacyjnych w systemie oświaty powodujących konieczność zatrudnienia większej liczby specjalistów w szkołach (m.in. psychologów, pedagogów, pedagogów specjalnych i logopedów zgodnie ze standardem wyznaczonym nowelizacją Karty Nauczyciela);
• zmian legislacyjnych w zakresie ochrony środowiska (inżynierowie inżynierii środowiska);

• niespełnianie przez kandydatów wymagań pracodawców m.in. ze względu na:

• brak lub utratę wymaganych kwalifikacji/uprawnień (np. kierowcy autobusów, kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych, operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych spawacze, mechanicy i diagności samochodowi, elektrycy, inżynierowie inżynierii środowiska);
• brak znajomości obsługi specjalistycznego sprzętu lub oprogramowania;
• brak doświadczenia zawodowego (np. technicy farmaceutyczni, kierowcy autobusów i kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych) i umiejętności, w tym wymaganej wielozadaniowości;

• dezaktualizację kwalifikacji i kompetencji, brak znajomości aktualnych technik i trendów, zwłaszcza wśród długotrwale bezrobotnych zasobów pracy;
• nieakceptowanie przez kandydatów oferowanych warunków pracy, m.in.:

• niskie wynagrodzenia, nieatrakcyjny czas pracy, forma umowy o pracę;
• nieatrakcyjna lokalizacja miejsca pracy, np. na obszarach wiejskich i oddalonych od miejsca zamieszkania, praca w delegacji;
• charakter pracy – obciążający fizycznie i/lub psychicznie;

• rotację pracowników, wynikającą z niesatysfakcjonującej jakości oferowanych miejsc pracy oraz sezonowości prac;
• przechodzenie pracowników na samozatrudnienie, tj. prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej umożliwiającej uzyskanie korzyści wynikających z zatrudnienia w ramach tej formy lub wynikające ze standardów zatrudnienia w danej branży;
• zatrudnianie cudzoziemców ze względu na brak możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o rekrutację lokalnych zasobów pracy oraz w związku z ułatwieniami podejmowania pracy przez obywateli Ukrainy, którzy znaleźli się w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym na terenie ich państwa;
• zapełnianie luk kadrowych osobami w wieku emerytalnym;
• „szarą strefę”, której funkcjonowanie wiąże się z rosnącymi kosztami pracy obciążającymi zwłaszcza małe firmy.

Ponadto, na wielu lokalnych rynkach pracy woj. podlaskiego utrwala się zjawisko permanentnego deficytu zasobów pracy w poszczególnych grupach zawodów. należy wyróżnić siedem grup zawodów notujących trwały niedobór wykwalifikowanych pracowników:

• kierowcy ciągnika siodłowego/kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych (deficyt w latach 2016-2024);
• pielęgniarki i położne (deficyt w latach 2016-2024);
• spawacze (deficyt w latach 2016-2024);
• operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych (deficyt w latach 2017-2024);
• elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy (deficyt w latach 2018-2024);
• lekarze (deficyt w latach 2019-2024);
• nauczyciele praktycznej nauki zawodu (deficyt w latach 2020-2024).

W przypadku każdego z w/w zawodów istnieją istotne bariery wejścia w postaci uzyskania wymaganych prawem kwalifikacji/uprawnień. Co istotne, każdy z nich jest również na swój sposób zawodem wymagającym dużej odpowiedzialności, predyspozycji psychofizycznych i często akceptacji uciążliwych warunków pracy. Z uwagi na niewystarczającą podaż pracowników w tych profesjach, oczekiwania płacowe są wysokie. Ponieważ pracodawcy nie są w stanie ich zaspokoić, w części tych zawodów zatrudniani są cudzoziemcy. Nadal nie jest to skuteczny sposób na zmniejszenie niedoborów kadrowych i w niektórych z tych zawodów obserwowana jest tendencja do zatrudniania osób w wieku emerytalnym.

Z kolei nadmiar poszukujących pracy, w skali województwa podlaskiego, kolejny rok z rzędu, będzie dotyczył jednej grupy zawodów – ekonomistów i to kształconych na poziomie wyższym, jak i średnim.

W prognozach powiatowych na 2024 rok wskazywano również inne profesje nadwyżkowe, aczkolwiek skala ich występowania jest niewielka. Oto ich lista: rolnicy i hodowcy (nadwyżka w 5 powiatach); technicy mechanicy (5); mechanicy pojazdów samochodowych (4); kosmetyczki (3); krawcy i pracownicy produkcji odzieży (3); specjaliści technologii żywności i żywienia (3); filolodzy i tłumacze (2); filozofowie, historycy, politolodzy i kulturoznawcy (2); fryzjerzy (2); mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń (2); operatorzy maszyn włókienniczych (2); pracownicy biur podróży i obsługi turystycznej (2); szefowie kuchni (2); ślusarze (2); technicy budownictwa (2); technicy informatycy (2); elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy (1); kucharze (1); lakiernicy (1); operatorzy maszyn rolniczych i ogrodniczych (1); personel sprzątający (1); piekarze (1); pracownicy ds. ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju (1); przetwórcy mięsa i ryb (1).

Jako główne przyczyny zaklasyfikowania ww. grup zawodów do kategorii zawodów nadwyżkowych eksperci wskazali:

• nadwyżkę edukacyjną w zawodach kształconych na poziomie wyższym;
• nadwyżkę edukacyjną na poziomie szkół kształcenia średniego zawodowego i branżowego;
• niechęć absolwentów do podejmowania pracy w wyuczonym zawodzie ze względu na nietrafione wybory edukacyjne;
• zmniejszenie zapotrzebowania na pracowników;
• ciężkie warunki pracy i niskie wynagrodzenia;
• długotrwałe bezrobocie zasobów pracy ze względu na dezaktualizację wiedzy, niewystarczający poziom umiejętności zawodowych, brak aktualnych uprawnień, brak chęci do podjęcia pracy;
• oczekiwanie na przejęcie gospodarstwa rolnego;
• „szarą strefę”.

W 2023 r. do powiatowych urzędów pracy woj. podlaskiego wpłynęło 0,6 tys. wniosków o wydanie zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemców (głównie do Powiatowego Urzędu Pracy w Sokółce) i niemal wszystkie dotyczyły pracy sezonowej w sektorze rolnym. W porównaniu do 2022 r. nastąpił spadek 0,2 tys. liczby wniosków o wydanie zezwolenia na pracę sezonową.